جراحی مغز و اعصاب درصورتی‌که مشکلات ساختاری و ناهنجاری‌های جسمی عدیده‌ای برای مغز به دلیل وراثت، بیماری، آسیب‌دیدگی و … ایجاد شود، پیشنهاد می‌شود. با پیشرفت‌های علمی دیگر تنها راه عمل مغز انجام جراحی‌های بازنیست. بلکه می‌توان متناسب با وضعیت تحت درمان و ناحیه خاص مغز از روش‌های درمانی متفاوتی بهره برد. در این مطلب جنبه‌های مختلف جراحی مغز و اعصاب و نکات پیرامون آن را باهم بررسی می‌کنیم.
فهرست مطالب
در چه صورت به جراحی مغز و اعصاب نیاز است؟
گاهی خود مغز دچار ضایعه شده و نیاز به اصلاح مشکلات آن احساس می‌شود و گاه نیز رگ‌ها، بافت‌ها و … اطراف مغز تحت آسیب قرار می‌گیرند. درهرصورت جراحی مغز و اعصاب کمک می‌نماید این معضلات به‌صورت ریشه‌ای برطرف شوند. از عمده این ناهنجاری‌های می‌توان به تولید رگ‌های خونی غیرطبیعی، آنوریسم، صرع، ایجاد لخته، آسیب‌دیدگی بافت‌های محافظ و … نام برد. البته گاهی نیز مشکلاتی مانند آبسه‌ها، آسیب‌های عصبی، پارکینسون، شکستگی جمجمه، تومور و … ضرورت اجرای جراحی مغز و اعصاب را آشکار می‌سازند.
رسالت‌های مختلف متخصص جراحی مغز و اعصاب
یک متخصص جراحی مغز و اعصاب نه‌تنها رسالت شناسایی اختلالات عصبی را بر عهده دارد، بلکه وظیفه برطرف نمودن آنها را از طریق جراحی و سایر روش‌های درمانی دارد. با این توصیفات می‌توان گفت یک جراح فعال در این حوزه توانایی خاصی در کشف اختلال‌های عصب‌شناسی دارد. بدین ترتیب از عمده وظایف جراح مغز به‌صورت فهرست‌وار به این موارد می‌توان اشاره نمود:
- ارائه راه‌های پیشگیرانه
- انجام معاینه‌های مختلف
- تشخیص دقیق و معرفی نوع خاص بیماری
- معرفی نوع خاص جراحی مورد نیاز
- انجام جراحی و درمان و کسب بهبودی کامل برای بیمار
- مراقبت و توان‌بخشی بعد از عمل جراحی
راه‌های تشخیصی بیماری‌های مغز و اعصاب
حیطه مغز و اعصاب بسیار پیچیده بوده، ازاین‌رو کوچک‌ترین اهمال برای بیمار سرنوشت‌ساز است و می‌تواند مخاطرات جدی را برای وی ایجاد نماید. به همین دلیل طبیعی است که قبل از جراحی مغز و اعصاب پزشک روش‌های مختلف تشخیصی را برای کسب بالاترین درصد اعتماد به خدمت بگیرد. از این روش‌ها می‌توان به آنالیز مایع نخاعی، نوار مغز، سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی، توموگرافی و آنژیوگرافی نام برد. هرچند آزمایش‌های دیگری مانند نمونه‌برداری از مایع مغز، مطالعه سیر و فرآیند خوابی بیمار نیز نقش تعیین‌کننده‌ای درروش انتخابی عمل و نوع درمان تجویزی دارند.
توانمندی‌های مختلف یک پزشک فعال در حوزه جراحی مغز و اعصاب
توانمندهای متخصصان فعال در حوزه جراحی مغز و اعصاب تا حدی بالا است که تمامی پزشکان داخلی، پزشکان اورژانس، متخصصان استخوان و … بدون ارتباط‌گیری مستمر و پایدار با آنها قادر نیستند، وظایف پزشکی خود را به نحو احسنت به انجام رسانند. بدین ترتیب از توانایی‌های پزشکی این متخصصان می‌توان به این موارد اشاره نمود:
- توانمندی اول: رفع انواع تومورهای مغزی، تومورهای ستون فقرات، تومورهای نخاع و جمجمه
- توانمندی دوم: رفع مشکلات ستون فقرات مانند فتق دیسک، آرتروز، لغزش دیسک و …
- توانمندی سوم: آسیب‌دیدگی عصبی مانند سندروم تونل کارپال
- توانمندی چهارم: اختلالات عروقی چون خونریزی مغزی، آنوریسم، لختگی خون و …
- توانمندی پنجم: بهبود بیماری‌هایی مانند پارکینسون، صرع، هیدروسفالی و …
- توانمندی ششم: رفع عفونت‌های بافت مغز، مهره‌ها، استخوان‌های ستون فقرات و …
انواع مختلف جراحی مغز و اعصاب
بسته به مشکل موردنیاز به درمان، جراحی مغز و اعصاب دارای روش‌های مختلفی است که هرکدام عارضه‌ای خاص را تحت پوشش قرار داده و به سبکی منحصر به مداوای بیمار می‌پردازند. کرانیوتومی، کرانییکتومی، بیوپسی و آندوسکوپی اندونازال از روش‌های رایج این عرصه به شمار می‌روند. در روش‌های کرانیوتومی، کرانییکتومی و بیوپسی یک برش یا سوراخ کوچک در جمجمه ایجادشده و به مدد آن عارضه مغزی که شامل تومور، عفونت، تورم و … را التیام می‌یابد. ولی درروش آندوسکوپی اندونازال ضایعات و تومورهای مغزی از راه بینی و سینوس‌ها برطرف می‌شوند. بدین ترتیب نیازی به ایجاد برش غشای مغزی نیست و دستگاه آندوسکوپی با ورود به مجاری سینوسی می‌تواند، انواع تومورهای هیپوفیز، پایین مغز و پایه جمجمه را نابود نماید.
مراقبت‌های پزشکی مورد نیاز بعد از جراحی مغز و اعصاب
بعد از جراحی مغز و اعصاب بیمار به مراقبت‌های ویژه‌ای نیازمند است که بدون آنها عمل نتیجه بخشی خوب خود را نخواهد داشت. از این مراقبت‌ها به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
- انتقال بیمار به آی‌سی‌یو و اتصال لوله‌هایی به‌منظور تخلیه مایعات مغزی و ترشحات خونی
- تزریق داروهای مسکن، ضد تشنج، آنتی‌بیوتیک و …
- تغذیه لوله‌ای بیمار
- حمایت فرد در راه رفتن به‌منظور پرهیز از آسیب‌دیدگی
- واگذاری ترخیص بیمار به بعد از کسب هوشیاری کامل
- مراجعه بیمار به مطب بعد از عمل جهت معاینه بالینی
کلام آخر باب جراحی مغز و اعصاب:
به خاطر داشته باشید در صورت رؤیت بیماری‌هایی مانند آلزایمر، میگرن، ام‌اس، اسپاسم عضلات، تشنج و … باید به حتم به یک جراح مغز و اعصاب به‌منظور کشف دلیل بیماری مراجعه نمایید. چنین فردی با تخصص خود می‌تواند در تشخیص، درمان و نظارت انتهایی توانمند ظاهر شود.
